Alışveriş Bağımlılığı (Onyomani) Nedir? Nasıl Kurtulunur?
Bugün size alışveriş nedir? alışveriş bağımlılığı (onyomani) nedir? Onyomani nedir? alışveriş bağımlılığından nasıl kurtulunur? Kimler alışveriş bağımlısı oluyor? konuları hakkında bilgi vereceğiz.
Dolabınız kıyafetlerle, ayakkabılığınız ayakkabılarla doluysa, mutsuzken kendinizi bir alışveriş merkezinde ya da AVM’de buluyorsanız, kredi kartı limitinizi aştıysanız bağımlı olabilirsiniz. Ya da maddelendirecek olursak aşağıdaki durumların çoğu sizi tarif ediyorsa, siz de bir alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. Alışveriş bağımlılığının diğer adı onyomani‘dir.
- Eviniz hiç ihtiyaç olmayan eşyalar, dolabınız hiç giymediğiniz kıyafetlerle dolduysa
- Çok sevdiğiniz markaların çıkardığı her ürünü almak için engelleyemediğiniz bir istek duyuyorsanız
- Mutsuz hissettiğiniz her an kendinizi alışveriş merkezlerine atıyorsanız
- Böyle bir ruh hâlinde alışveriş yaptıktan sonra pişman oluyorsanız
- “Benim için önemli olan ucuz pahalı olması değil, o eşyanın alınmış olması” diyorsanız
- Alışveriş yüzünden kredi kartlarınızın limitini zorluyorsanız
- Üye olduğunuz sanal alışveriş sitelerinin sayısı her geçen gün artıyorsa
Modernleşme, süslü vitrinler, indirim kuponları, 11.11 indirimi, efsane cuma indirimleri derken az çok hepimiz etkileniyoruz bu yüzden aslında hepimiz bir alışveriş bağımlısı (onyomani) olma potansiyeli taşıyoruz. Önceden sadece kadınlara yüklüyorduk bu durumu. Sanki kadınlar alışveriş bağımlısıymış biz erkeklerin hiç böyle bir alışveriş durumu yokmuş gibi lanse ediliyordu. Halbuki bu durumun bu şekilde olmadığını şu şekilde baktığımız zaman anlayabiliyoruz. Biz erkekler tuttuğumuz taķımın forması, atkısı, şapkası derken biz de alışveriş zincirinin bir halkası oluyoruz ister istemez. Aslında bu ufak bir örnek olarak kalabilir belki ama erkek olarak hem cinslerime şunu söylemek istiyorum. Bizim de teknolojik ürünlere ait ilgimiz çok büyük dolayısıyla bizde kendimizi bu konuda durduramıyoruz bence. Ama benim gibi avm yada teknoloji firmalarından bire bir birşey almadığımız zamanlar internetten alışveriş yapıyoruz. Dolayısıyla avm ve alışveriş merkezlerinde görüp hep alışveriş yapıyorlar bunlar alışveriş bağımlısı (onyomani) dediğimiz kadınlar gözümüze çarpıyor. Halbuki bizde en az onlar kadar alışveriş yapıyoruz ve onlar kadar bizde alışveriş bağımlısı (onyomani) olma potansiyeli taşıyoruz.
Bu alışkanlık , bağımlılık haline gelmeden, kendimizi kontrol edemez bir duruma gelmeden bir an önce tedavi edilmesi gereken bir bağımlılık oluyor. Aksi takdirde bu da kumar alışkanlığı gibi insanları büyük borçlar altına sokup ekonomik durumdan ve ailesi çevre ilişkileri bakımından zor durumlara getirebiliyor. Alışveriş duygusu geldiğinde kişi tamamen hazza yönelik olarak hareket edebiliyor. Örneğin aynı modele kazağın 3-4 farklı renginden alabiliyor. Dediğimiz gibi aynı kumar duygusu gibi bir duygu bu. Kişileri alışveriş duygusu sarmasıyla birlikte yoksunluk duygusu ya da aşerme dediğimiz durum ortaya çıkıyor. Dürtü geldiği zaman bu , bu ihtiyacın acil olarak giderilmesi gerekiyor. Aslında burada ihtiyaç dediğimiz kelime bir şeyi alıp kullanmaya yönelik olan ihtiyaç kelimesi değil. Alışveriş yapma bağımlıĺığından doğan ihtiyaç hissi.
Bunun için illa pahalı bir şeyler almaya gerek yok 10-20 tl arası bir şeyler alabilmek mümkün oluyor. Bu yüzden illa pahalı bir şeyler almadan yaşamış olduğumuz bu duyguyu ve bağımlılığı o anlık bastırıyoruz. Bastırıyoruz diyorum çünkü aynı duygu tekrar ve tekrar gelecek. Bu şekilde tekrarlamaya başladığı pahalı bir şeyler almadığımız zaman bile ufak ufak tutarlarda alışverişim yapıyorum nasıl olsa öderim dediğiniz şeyler üst üste binmeye ve ödenmez hale gelmeye başlıyor. Sonrasında kredi kartı limit arttırımı tekrar tekrar alışveriş derken, yükselttiğimiz kredi kartı limiti de yetmez bir hâl aldığı zaman, önce kredi kartının borcunun tamamen ödeyememe ve kredi ile kredi kartı kapatma işlemleri ya da kapatmaya çalışma işlemleri derken işin içinden çıkılmaz haller ortaya çıkıyor.
Kimler alışveriş bağımlısı oluyor?
Herkesin hikâyesi ve sebebi farklı aslında. Alışveriş bağımlılığının (onyomani) temelinde de bağımlının ruhunu doyurma, onaylanma, kendini yeterli ve değerli hissetme isteği olabilir. Aynı zamanda kendine güvensizlik, yeterince mutlu olamama ve heyecan hissetmeme duygusu da söz konusu.
Alışveriş bağımlılığı (onyomani) tedavisi için ne yapılabilir?
Öncelikle evde yaşadığı kişiler tarafından ve tekrar kredi kartını isteyip alamayacağı bir kişi tarafından özellikle, kredi kartlarının elinden alınmasını sağlıyoruz. Bu kişilerin Avm’lerde veya alışveriş merkezlerinde sürekli gittikleri, çok taksit yapan, indirim kuponları veren, indirim günleri olan, 3 al 2 öde gibi daha fazla almaya yönelik kampanyaları olan belirli mağazalar var. Oralara hiç uğramamalarını istiyoruz.
Bağımlılıklarda meşguliyet tedavisini de çok işe yarayan bir yöntem. Alışveriş bağımlılığında kişi alışverişin yerine kendisine haz verecek başka bir şey koymak zorunda. Örneğin başkalarına yardım etmek önemli bir terapi yöntemi. Kişi bu bağımlılığı yenmesi için yardım etme duygusunu ön plana çıkarmamız gerekiyor. Kişinin kendine yardım etmesi için öncelikle, başkasına yardım etmesini istiyoruz. Yardım edeceği konuyu kendisinin belirlemesini ve bu konuda bir uygulamalı çalışma yapması istenmelidir y a da mutlu olacağı başka bir şey yapmak, mesela kadınlar için kek börek yapıp arkadaşlarını çağırmak, bir arkadaşına kahveye gidip sohbet etmek, erkekler için ise balık tutmak, futbol maçını izlemeye stada gitmek, bu bağımlılık eş olma durumunda ve iki taraftada varsa birlikte film izlemek, sinemeya gitmek, bir kafede oturup sohbet etmek , arkadaşarla birlikte bir kafede okey, tabu vb. oyunlar oynayarak vakit geçirmek yapılabilecek aktiveteler örnektir.
İnternet üzerinden alışveriş yapan bir alışveriş bağımlısı arkadaşım vardı. O arkadaşım ise şu şekilde kendini yenebildiğini belirtti bana. Bu işte takip, engellemenin kendisini daha çok tahrik ettiğini fakat daha fazla hırslandırdığını belirtti. Sadece önlem olarak kredi kartını babasına teslim ettiğini ve sonrasında kendisi internetten alışveriş yaptığı sitelere girip, gerçekten ürünleri alacalmış gibi, renk, beden, kullanıcıların yorumları vs. ne varsa hepsini uyguluyor ve sepete ekliyor. Saatlerce bu şekilde vakit geçirdikten sonra satın alma kısmına geçmeden bilgisayarı kapattığını, her gün bu şekilde 1 tane eksik ürün sepete ekleyerek, bu bağımlılığını bu yönde kendi kendine bitirdiğini söyledi.
Alışveriş bağımlılığı (onyomani) biraz daha düşük şiddette olan ve başlangıç seviyesinde olanlar için uzmanlar farklı bir yol olarak şunu da öneriyorlar: “Bir alışverişteki suni indirimlerden oraya çıkan gerektiğinden fazla eşya almayı önlemenin yolunun şu olduğu belirtiliyor. Mesela Black Friday’in ne zaman olacağı belli. Bunun on beş gün öncesinden gidip ne almak istediklerinize karar verin, bir yerde pantolon beğeniyorsanız resmini çekin fiyatını alın, bekleyin on beş gün sonra tekrar gidin aynı yerde aynı malın fiyatına bakın. Ancak o zaman kontrol edebilirsiniz. Burada bir de hedefe yönelik alışveriş var yani ne almak istiyorsanız alın yoksa bir şeyler ucuzladı diye yüzde yetmiş indirim var diye bir şeyi almayın. İhtiyacınız olanı belirleyin, resmini çekin, fiyatını takip edin, gittiğiniz zaman o ürün alın ve çıkın. İhtiyacınız olmayan şeyleri sırf indirim var diye almayın.
Alışveriş bağımlılığı (onyomani) tedavisi için ne yapılabilir? paragraflarında yer alan kişiler farklı karakterde, farklı yapıda ve farklı irade de olan insanlar olabilir. Yani aynı bağımlılığa sahip farklı kişiler için nasıl bağımlılığın şiddetine göre farklı çözümler uygulanıyorsa, alışveriş bağımlılığında da aynıdır. Farklı çözümler ve tedaviler uygulanması gerekir. Bu yüzden alışveriş bağımlılığınız erkenden fark edip, teşhis ve tedavisi için psikiyatri desteği almanız çok önemlidir. Eğer alışveriş bağımlılığınızı durduramıyorsanız ve tedavi olmak istemiyorsanız yine aile içinden veya mutlaka güvendiğini size ısrar ve ikna yöntemleriyle dediğini yaptıracak birine bilgi vermelisiniz, o sizi gözlemleyip, durumuna göre sizi psikiyatri götürme konusuna ısrarlı ve kararlı bir yol izleyerek sizin psikiyatriye gitmenizi sağlayacaktır.