Jeotermal enerji nedir? Nasıl kullanılır? Kullanım Alanları Nerelerdir?
Jeotermal enerji nedir? Nasıl kullanılır? Kullanım Alanları Nerelerdir? Jeotermal enerji nedir? Jeotermal kelime olarak ; İngilizce de “yer” manasına gelen “Geo” ve “sıcaklık” manasına gelen “termal” kelimelerinin birleşmesiyle oluşan bir terimdir. Türkçe ’deki karşılığı ise ‘’yer enerjisi’’ olarak ifade edilebilir.
Yerin iç ısısı, yeraltındaki suyu ısıtır. Sıcak suyun bir kısmı ısı ve basınçla buhara dönüşür ve jeotermal enerji kaynağına dönüşür. Sonuçta sıcak su veya buhar olarak yüzeye çıkar. Yüzeye yeraltından çıkan sıcak su, sıcak buhar ve diğer gazlara bu yüzden Jeotermal kaynak denir. Yüzeye çıkan sıcak su ve buhar Jeotermal enerji santrallerinde, buhar tribünlerini çevirerek elektrik enerjisi üretiminde kullanılır. Bu yüzden yeraltından dünyanın iç ısısıyla oluşan sıcak su ve buhara jeotermal enerji denir.
Jeotermal enerjisinin oluşması, dünyanın iç kısmındaki sıcaklığı 40000 ‘ye ulaşan yarı akışkan mağmanın yerkabuğunun altındaki kayaları ısıtmasıyla gerçekleşir. Zamanla yağmur, eriyen kar ve buzul suları ve diğer su kaynaklarından nehir göl gibi yeraltına sızan sular, yerin derinliklerinde mağmanın ısıttığı kayaçlar üzerinde hareket ettikçe ısınır ve sıcak suya dönüşür. Yer altındaki basınç ve sıcaklık suyun bir kısmını da buharlaştırır. Yeraltındaki bu sıcak su ve buhar yine gözenek yarık ve fay denilen çatlaklardan yüzeye çıkar veya sondajlarla yüzeye çıkarılarak kullanılır.
Yüzeye çıkan sıcak su, insan bedeni sıcaklığından ( 370 ) düşükse ılıca, yüksekse kaplıca olarak adlandırılır. Sıcak su derinlerde sıcak kayalar üzerinde hareket ederken eriyen mineralleri bünyesine alır ve mineralli sulara dönüşür. Bu yüzden ılıca ve kaplıcalar sağlık sektörü açısından önemlidir. Eğer sıcak sular yüzeye yakın yerlerde zamanla soğursa maden suyu olarak adlandırılır.
Bir bölgenin jeotermal enerji kapasitesi ise o bölgenin jeolojik yapısıyla ilgilidir. Jeolojik açıdan eski olan arazilerde, jeotermal enerji potansiyeli oldukça düşükken, yeni genç arazilerde jeotermal enerji potansiyeli oldukça yüksektir.
Jeotermal enerji, Türkiye jeolojik açıdan genç bir ülke olduğundan potansiyel olarak yüksektir. Özellikle Ege bölgesi jeotermal enerji potansiyeli açısından % 78’lik oranla ilk sıradadır. Daha sonra % 9’la İç Anadolu ve %7’yle Marmara Bölgesi gelir.
Türkiye’de özellikle son yıllarda jeotermal enerjiye yapılan yatırımlar sayesinde, Jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ülkeler sıralamasında Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Dünya sıralamasında ise ilk sırada ABD yer alır. Daha sonra sırasıyla Filipinler, Endonezya ve dördüncü sırada Türkiye ve beşinci sırada da Yeni Zelanda yer alır.
Yüzeye doğal veya sondajla çıkartılan sıcak su ve buhar, enerji elde etme dışında farklı amaçlar içinde kullanılır.
Sera ve konutların ısıtılması, termal ve sağlık turizmi (Kaplıca ılıca), kurutma işlemleri için endüstriyel amaçlı kullanım ile gübre, ağır su, Karbondioksit, lityum, hidrojen gibi kimyasal maddelerin ve minerallerin üretiminde de kullanılır.