KASIRGA NEDİR? NASIL OLUŞUR? NERELERDE GÖRÜLÜR?
Kasırga nedir? Tropikal kuşakta, ani basınç farklarından kaynaklanan ve hızları saatte 118 km’den daha fazla, dönerek esen, Hurricane, Tayfun, Cyclone gibi isimler verilen ülkemizde ise kasırga olarak bilinen Tropikal rüzgârlardır.
Kasırga nasıl oluşur? Kasırgaların neden oluştuğu henüz bilinmiyor. Kasırgaların nasıl oluştuğunu bulacak olan kişi, ünlü ve zengin biri olmaya aday. Çünkü kasırgalardan en çok zarar gören ülkelerden biri Amerika Birleşik Devletleri.
Her yıl ortalama 1200 kasırga yaşayan, bazen 100 milyar doları aşan zararlar gören ABD, kurulan kasırga erken uyarı sistemleri, onlarca bilim adamı, yapılan yoğun çalışmalara rağmen henüz kasırgaların oluşumunu çözemedi. Olayın daha vahim durumu her yıl görülen kasırgaların sayısı artıyor, görüldüğü alanlar genişliyor, verdiği zarar artıyor. Kasırgaların nasıl oluştuğunu bulan birinin, alacağı telifin, azınsanmayacak düzeyde olacağı kesin.
Ancak kasırgaların bilinen özellikleri de var.
Öncelikle kasırgalar, Tropikal kuşakta, genellikle 80 – 150 enlemleri arasında ve okyanuslar üzerinde ani basınç farkıyla oluşur.
Kasırgalar, ılık ve nemli havayı yakıt olarak kullanırlar. Bu yüzden de ancak ekvator çevresindeki ılık okyanus sularında oluşurlar.
Kasırgaların oluşması günlerce sürer, saniyeler içinde ortaya çıkarlar ve rüzgar makası adı verilen dönme hareketi ile hareket ederler.
Kasırgalar kendi etraflarında dönerken, kenar kısımlarındaki yüzlerce km hıza rağmen, orta kısımları (kasırga gözü) oldukça sakindir.
Kasırgaların doğum yeri, süper hücre denilen büyük fırtına bulutlarıdır. Çapları 32 km’ye, yükseklikleri ise 18 km’ye çıkabilir. Süper hücre adı verilen fırtına bulutlarının nasıl oluştuğu biliniyor.
Ancak bilinmeyen, süper hücrenin neden kasırga ürettiği. Kaldı ki her süper hücre kasırga üretmiyor. 4 süper hücreden sadece biri kasırga üretiyor. Kasırga üreten o süper hücrenin, neden kasırga ürettiği ise henüz bilinmiyor.
Geleneksel Kasırga mevsimi ilkbaharda başlar ve Sonbahar sonuna kadar sürer. Ancak ilkbahar öncesi ve sonbahar sonrasında da bazen kasırgalar görülebilir.
Kasırgalar, okyanus üzerine oluştuktan sonra karalar üzerinde yollarına devam edip, yüzlerce km mesafe kat edebilirler.
Kasırgalar, Fujita-pearson ölçeğine göre 6 kategoride sınıflandırılır.
EF0, EF1, EF2, EF3, EF4, EF5
EF0 en düşük hızdaki kasırgalardır ve saatteki 88 km ile 136 km arasındadır.
EF5 ise en şiddetli olan kasırgalardır ve saatteki hızları 321 km ve daha yüksek hızdaki kasırgalardır.
Kayıtlara geçen en şiddetli kasırga 24 Ekim 2015’de, 345 km hıza ulaşan Patricia Kasırgasıdır.
Kasırga nerelerde görülür? Kasırgaların, Tropikal kuşakta oluştuğunu söylemiştik. Ilık okyanus üzerinde oluşan kasırgalar, en çok Orta ve Kuzey Amerika’da özellikle ABD’de görülür.
Her yıl ortalama 1200 kasırga oluşan ABD’de, süper Salı denilen 5 Şubat 2008’de o zamana kadar görülmeyen bir kasırga patlaması yaşandı. Bir günde 87 kasırga ortaya çıktı ve milyarlarca dolar zarara yol açtı.
Kayıtlara geçen bazı kasırgalar
Kasırga Tarih Hız Zarar
Wilma …….2005 …….297 km……34,4 milyar dolar
Gilbert…….1988……..297 km……6,2 milyar dolar
Rita…………2005……. 289 km……23,2 milyar dolar
Allen………..1980……. 305 km……4.7 milyar dolar
Camille…….1969……. 281 km……9,8 milyar dolar
Katrina……..2005…… 281 km……161.6 milyar dolar
Türkiye orta kuşakta ve okyanusa kıyısı olmadığından, kasırgalar Türkiye’de görülmez.