Tsunami Nedir, Nasıl Oluşur?

Tsunami Nedir, Nasıl ve Neden Oluşur?

Tsunami, Japonca’da liman anlamına gelen “tsu” ve dalga anlamına gelen “nami” sözcüklerin birleşmesinden oluşur. Kısaca dev dev dalgalar olarak nitelenebilir. Ancak Tsunami dalgaları tek bir dalga değil, birbirini izleyen pek çok dalgadan oluşur.

Tsunamiler, deniz ve okyanus tabanlarındaki; Deprem, Heyelan, Volkanik patlamalar sonucu açığa çıkan enerjinin oluşturduğu dalgalardır.

Bu dalgalar bir kaç metreden onlarca metreye kadar yükseklikte olabilir. Tsunami dalgalarının boyu açığa çıkan enerjinin büyüklüğü ile dalgaların okyanus veya denizde katettiği mesafe ile ilgilidir. Şimdiye kadar biline en yüksek Tsunami dalgasının 120 metre boyunda olduğu tahmin ediliyor.

Özellikle okyanus tabanında meydana gelen şiddetli depremlerin Tsunami oluşturma riski daha fazladır.

Deprem sonucu açığa çıkan enerji, okyanus tababında suyu hareketlendirerek enerji yüklü dalgalar oluşturur. Tsunami dalgaları çıkan enerjinin büyüklüğüne bağlı olarak okyanuslarda binlerce kilometre yol alır ve dev dalgalar halinde kıyılara ulaşıp büyük zararlara yol açabilirler.

TSUNAMİ EN ÇOK NEREDE OLUŞUR?

Tsunamilerin büyük bir kısmı Pasifik Okyanusu’nda oluşur. Tsunami tehlikesiyle en sık karşı karşıya olan ülke ise Japonya’dır.

29 Kasım 1975’te Hawaii Adası’nın kıyısındaki 7.7 büyüklüğünde deprem, 26 metre yüksekliğinde dalgalalar oluşturdu.

26 Aralık 2004 tarihinde Endonezya’nın Sumatra Adası açıklarında, 9.1 büyüklüğünde deprem, 50 metreye ulaşan dalgalar üretti  ve adanın 5 km kadar içine girdi. 230 bin kişi yaşamını yitirdi.

11 Mart 2011 tarihinde Japonya’da 9.0 büyüklüğündeki deprem, 10 metrelik Tsunami dalgaları oluşturdu. 18 binden fazla kişi yaşamını yitirdi. Tsunami dalgaları, Fukuşima Nükleer Santraline zarar vererek radyoaktif sızıntıya neden oldu.

TÜRKİYE’DE TSUNAMİ OLUR MU?

Türkiye’de geriye dönük süreçte özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara denizinde meydana gelen depremler sonucu 90 civarında Tsunami olduğu tahmin ediliyor. Karadeniz de 22 adet Tsunami meydana geldiği biliniyor.

Ancak ülkemiz çevresindeki şu ana kadar meydana gelen ve gelmesi muhtemel Tsunamiler, okyanuslarda meydana gelen Tsunamiler kadar büyük değil. En fazla 2 metre civarında olabileceği tahmin ediliyor.

TSUNAMİDEN NASIL KORUNULUR?

Tsunami erken uyarı sistemleri dalgalar kıyıya varmadan önce tehlikeyi haber verebilirler. Bu amaçla Marmara deprem erken uyarı sistemi içinde Tsunami erken uyarı sistemi şu anda aktif durumda.

Tsunami uyarısı yapıldığında; Deniz kenarındaysanız en kısa zamanda kıyıdan uzaklaşın veya çevrenizde bulunan en yüksek yere (tepe, bir bina gibi) gidin.

Denizde veya teknedeyseniz, açık denize doğru gidin.Kesinlikle kıyıya doğru gitmeye çalışmayın.

Yapılan araştırmalara göre Tsunamilerden en çok zararı görenlerin, dalgaları görmek için kıyıya giden meraklılar olduğunu gösteriyor.

Bu yüzden bir Tsunami uyarısı aldığınızda dalgaları görmek için asla limana ya da sahile doğru gitmeyin.