Sözcükte Gerçek Anlam, Mecaz Anlam ve Terim Anlam

Gerçek Anlam, Mecaz Anlam, Terim Anlam Örnekleri

Önceki konularımızda eş anlamlı kelimeler, zıt (karşıt) anlamlı kelimeler ve eş sesli (sesteş) kelimeleri örnekleriyle birlikte açıklamıştık. Bu konumuzda ise gerçek anlam, mecaz anlam ve terim anlam kelimeleri örnekleriyle birlikte açıklayacağız.

– Gerçek Anlam Nedir?

Gerçek anlam, bir kelimenin aklımıza ilk gelen yani mecaz olmayan anlamıdır. Eğer bir kelimenin gerçekte de karşıtı var ise bu kelime gerçek anlam taşımaktadır. Yani kelimenin temel anlamından uzaklaşmamış hâlini karşılamaktadır. Örneğin, “düşmek” denildiğinde aklımıza gelen ilk anlam, “yer çekiminin etkisiyle bir şeyin yukarıdan aşağıya inmesi” şeklinde olur. İşte buna temel anlam, yani gerçek anlam denilmektedir.

Kelimelerin, sözlükte yer alan ilk anlamları da gerçek anlamları yansıtmaktadır. Dolayısıyla gerçek anlama, kelimenin sözlük anlamı da denmektedir.

Gerçek Anlamlı Kelimelere Örnek;

• Uyanır uyanmaz perdeyi açıp pencereden dışa baktım.
  Bu cümlede “Perde” kelimesini duyduğumuzda aklımıza ilk olarak “pencerelerin önüne takılıp ışığın girmesini engellemeye yarayan örtü” gelir. Bu cümlede “perde” sözcüğü aklımıza ilk gelen bu anlamıyla kullanıldığından gerçek anlam taşımaktadır.
• Karabaş, bir şeyin kokusunu aldı. Bu cümlede “koku” kelimesi nesnelerden yayılan zerrelerin burunda uyandırdığı duygudur.
• Kör adama kimse yardım etmedi. Bu cümlede ise “kör” kelimesi görme engeli olan bir insanı temsil eder.
• Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi. Bu cümlede “boş” kelimesi İçinde, üstünde hiç kimse veya hiçbir şey bulunmayan durumu teşkil eder.
• Marketten yiyecek bir şeyler al.
• Yanlışlıkla arkadaşımı ittim arkadaşım duvardan aşağı düştü.
• Bir bardak soğuk su içimi soğuttu.
• Oyuncunun attığı top suratıma geldi.

• Her gün dondurma yedi ve boğazları şişti.
• Kavunu kesip tabağa koy.
• Bu hafta full yağmur yağacak.
• Bahar zamanı çiçeklerin hepsi çiçek açıyor.

– Mecaz Anlam Nedir?

Mecaz anlam; Sözcüğün, herhangi bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek manasından tamamen uzaklaşma sonucu kazandığı yeni anlamlara mecaz diğer bir deyimle mecazi anlam denir. Mecaz anlamda kullanılan sözcükler genellikle soyut bir anlamı ifade etmektedirler. Özetleyecek olursak; sözlükte ilk sırada gelen anlamının dışında kalan, genellikle soyut bir anlam taşıyan ve gerçek anlamdan tamamen uzaklaşma sonucu ortaya çıkan anlamlara mecaz anlamlı kelimeler denir.

Mecaz Anlama Örnek;

• Uçağa saatinde yetişemeyince biletlerimiz yandı. Bu cümledeki “Yanmak” fiilini duyduğumuzda aklımıza ilk gelen anlam (yani gerçek anlam) “herhangi bir şeyin tutuşması, alev alması” dır. Bu cümlede ise “biletlerimiz yandı” sözüyle “biletlerin alev aldığı” anlatılmamaktadır. Burada “yanmak” fiili gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak mecaz anlam kazanmış ve “geçerliliğini yitirmek, biletin artık geçerliliğini yitirmesi” anlamında kullanılmıştır.
• Boş sözlerle beni oyalamayın. Cümledeki “boş” sözcüğü bir işe yaramayan anlamında ve aynı zamanda soyut anlamda kullanıldığı için mecaz anlam taşımaktadır.
• Köpeği oynarken izlemeye bayılıyorum.
• Saatlerdir yazı yazmaktan elim koptu.
• Bugünkü ödevi yapamazsam yanarım.
• Bana o kadar kötü sözler söyledi ki kalbimi kırdı.
• Uzmanlar keskin bir zekaya sahiptir.
• Öyle bir fakir adam gördüm ki içim parçalandı.
• Sokaktaki hayvanları gördüm acıdım.

– Terim Anlam Nedir?

Herhangi bir sözcüğün kültür, sanat, bilim, spor, ya da herhangi bir meslek alanına özgü terimler karşılığında kazandığı anlama terim anlam denmektedir.

Terim Anlama Örnekler;

Bazı sanat, bilim ve meslek dallarıyla ilgili terimlere Örnekler;

Film – Dizi: Kare, sahne, bölüm, fragman, karakter

Tiyatro: Sahne, perde, kostüm…

Coğrafya: Meridyen, ölçek, izohips, Dünya, boğaz…

Matematik: Doğal sayılar, kare, polinom…

Müzik: Nota, akor, sol anahtarı…

Futbol: Taç, faul, gol…

Resim: Portre, palet, tuval…

Umarız faydalı olabilmişizdir. Sizler de eksik bulduğunun bölüm veya aklınıza gelen örnek cümleler olursa alttaki yorum yaz bölümünden bizlerle paylaşabilir ve diğer okuyucularımızın da faydalanmasına vesile olabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.